Lasery w protetyce stomatologicznej
W protetyce stomatologicznej wykorzystuje się bardzo wiele rodzajów lasera CO2. Metoda laserowa (jak dowodzą badania) przewyższa metodę tradycyjną, czyli zabiegi chirurgiczne. Operacje korygujące stan błony śluzowej podłoża protetycznego z zastosowaniem lasera CO2 nie są uciążliwe dla pacjentów i można je stosować także u osób starszych. Obecnie każdy gabinet stomatologiczny posiada co najmniej jedno urządzenie laserowe.
W stomatologii zastosowanie znajdują:
- lasery miękkie – nazywane także laserami biostymulacyjnymi, o małej i średniej mocy (do 0,05 W)
- lasery twarde – duża moc (powyżej 0,05 W)
Lasery miękkie stosowane są do takich zabiegów jak: suchy zębodół, neuralgia nerwu trójdzielnego, parestezje gałęzi nerwu żuchwowego, zmiany okołowierzchołkowe zębów, szczękościsk, obrzęki pozabiegowe, a także gojenie połączeń ustno-zatokowych. Jednak od kilku lat widoczna staje się tendencja odchodzenia od tego typu laserów. Na ich miejsce wchodzi nowa generacja laserów twardych. Są one przeznaczone do wywoływania kontrolowanych procesów destrukcyjnych i obróbki ubytków tkanki twardej, do której zalicza się: koagulację, cięcie, odparowanie i fotoablację. Jednak można nimi także operować tkankę miękką, dzięki nowoczesnemu systemowi mikroprocesorowemu. Lasery stomatologiczne twarde są więc uniwersalne. Skuteczność zabiegu i efekt zmian wywołanych w tkankach biologicznych zależy m.in. od energii lub mocy promieniowania, szerokości impulsu, czasu oddziaływania, właściwości absorpcyjnych tkanki oraz gęstości energii lasera.
Do laserów o dużej mocy zaliczamy laser jagowo-neodynowy, jagowo-erbowy i gazowy CO2. Oto, co można powiedzieć o laserach mających zastosowanie w protetyce stomatologicznej.
laser jagowo-neodymowy (Nd:YAG)
Znajduje zastosowanie w zabiegach endodoncji. Powoduje poszerzanie i sterylizację kanałów korzeniowych oraz jest pomocny w periodontologii. Laser jagowo-neodymowy emituje falę o długości 1064nm, która doprowadzana jest za pomocą giętkiego światłowodu o grubości 0,2mm, 0,3mm lub 0,4mm do pola operacyjnego. Zabieg jest całkowicie bezkrwawy i bezbolesny, a dzięki użyciu światłowodów można dotrzeć do miejsc, do których trudno byłoby się dostać za pomocą metod konwencjonalnych. Nd:YAG stosowany jest również w leczeniu nadwrażliwości zębiny na bodźce termiczne. Służy do opracowania tkanek zębów, w razie wystąpienia próchnicy powierzchniowej i średniej. Laser działa silnie sterylizująco, więc spada ryzyko wystąpienia infekcji po zabiegu.
Leczenie kanałowe zębów wykonuje się podczas jednej sesji, co jest niewątpliwie dużym komfortem. Podobnie jest z leczeniem nadwrażliwości zębów. Jeden zabieg wystarczy do zeszkliwienia powierzchni zęba i zamknięcia kanalików zębiny. W pedodoncji stosowany do opracowania bruzd i lakowania zębów stałych u dzieci. Podczas tego zabiegu laser utwierdza szkliwo jednocześnie niszczy bakterie. Laser jagowo-neodymowy jest świetnym narzędziem, dzięki któremu pozbędziemy się próchnicy, ponieważ w mechanizmie fotoablacji likwiduje tkanki próchnicze, nie uszkadzając przy tym zdrowej zębiny. Kolejnym zastosowaniem tego lasera jest przygotowanie ubytku bezpośrednio przed założeniem wypełnienia poprzez zwiększenie powierzchni wiązania dla żywic pośrednich. Naświetlenie wiązką światła korzenia zęba powoduje usuwanie kamienia i resztek osadów.
Przykłady zastosowań lasera jagowo-neodymowego:
Tkanki miękkie:
- kiretaż
- redukcja płytki bakteryjnej
- usunięcie złogów nazębnych
- usuwanie łagodnych zmian nowotworowych i zapalnych
- zatrzymanie krwawienia
- przygotowanie pola protetycznego
- nadżerki
- opryszczka wargowa
- plastyka dziąseł
- afty
Tkanki twarde:
- odsłanianie brzegu oszlifowanych filarów zębowych
- leczenie nadwrażliwości zębiny
- leczenie endodontyczne
- działanie bakteriobójcze
- przygotowanie dna ubytku przed założeniem wypełnienia
- leczenie zmian okołowierzchołkowych
laser jagowo-erbowy (Er:YAG)
Nazywany również „turbiną świetlną”. Dokonał rewolucji w stomatologii zachowawczej i zastępuje z dużym powodzeniem wiertarki turbinowe. Jest on głównie przeznaczony do opracowywania twardych tkanek tkanek zębów w leczeniu próchnicy i powikłań, jakie generuje. Emituje falę o długości 2940nm, którą bardzo dobrze absorbują wszystkie składniki twardej tkanki zęba. Ten typ lasera wysyła stosunkowo krótkie impulsy z długim czasem przerw pomiędzy nimi. Dzięki temu tkanki sąsiadujące z miejscem napromieniowania nie odczuwają praktycznie wcale efektu termicznego. Sposób pracy lasera jest impulsowy, a działa on z częstotliwością 3-50Hz . Już zastosowanie 5 impulsów (5Hz) na sekundę można usunąć znaczącą warstwę zębiny lub szkliwa.
Wiązka światła lasera jednakowo oddziałuje na tkankę, szkliwo, zębinę czy cement. Twarde tkanki usuwane są za pomocą ”mikrowybuchów” i przez to zabieg jest całkowicie bezbolesny, nawet, gdy dojdzie do całkowitego odsłonięcia miazgi. Wizyta u stomatologa już nie musi kojarzyć się z bólem. Dodatkowo stosowany jest system chłodzenia sprayem wodnym, który zapobiega nagrzewaniu się powierzchni i zwiększa skuteczność oddziaływania promieniowania. W procesie fotoablacji, który ma miejsce w czasie trwania zabiegu nie dochodzi do nadtapiania zmineralizowanych tkanek. Zabieg jest skuteczniejszy, nie dochodzi do miejscowych uszkodzeń, a wypełnienie doskonale się wiąże.
Zakres zastosowania lasera:
Zabiegi na tkance twardej:
- Wszystkie typy obróbki ubytków zęba bez ryzyka mikropęknięć czy przegrzania miazgi
- Obrabianie i wytrawianie powierzchni tkanki twardej z uzyskaniem optymalnej chropowatości pozwalającej na efektywne łączenie o dużej trwałości
- Łatwe usuwanie starych kompozytów
Zabiegi kostne:
- Wydłużenie korony kostnej
- Przycinanie, konturowanie
- Osteoplastyka i osteotomia
- Okienkowy dostęp do apeksu
Chirurgia tkanki miękkiej:
- Cięcia wewnętrzne i zewnętrzne
- Naświetlania implantów i zębów zatrzymanych
- Operkulektomia
- Frenektomia
- Wybrużdżenie dziąseł do wycisku
- Gingiwektomia
- Gingiwoplastyka
- Usuwanie włókniaków
- Biopsje
- Plastyka przedsionka
- Nacinanie i drenaż ropni
- Leczenie afty i opryszczki
- Leczenie wszczepowych stanów zapalnych
Zabiegi w obrębie ozębnej:
- Czyszczenie i dezynfekcja kieszonek zębowych
- Chirurgiczne opracowanie bruzd
- Usuwanie chorych tkanek miękkich i ziarniny
- Gojenie przyzębia brzeżnego
- Inne
Endodoncja:
- Oczyszczanie, osuszanie i odkażanie kanału zębowego bez warstw rozmazowych
- Przygotowanie końcówek nerwów
- Amputacja miazgi
- Apikoektomia
laser gazowy CO2
Ten rodzaj lasera zbudowany jest ze sterownika i głowicy laserowej, która generuje wiązkę światła. Długość fali tego promieniowania to 10600 nm. To promieniowanie zalicza się do niewidzialnego podczerwonego zakresu widma. Woda świetnie pochłania to promieniowanie laserowe, więc laser CO2 przeznaczony jest głównie do tkanek miękkich. Stosowany jest on także do tkanek twardych, ale jego działanie sprowadza się do nadtapiania i rekrystalizacji powierzchniowych warstw szkliwa i zębiny. Leczenie kanałowe laserem CO2 jest ograniczone, ponieważ stosuje się zwierciadlany sposób wprowadzenia wiązki, a nie światłowodowy, jak robi się to za pomocą lasera Nd:YAG. Laser ten powoduje zmianę zogniskowanej energii promieniowania w ciepło, co przyczynia się do kontrolowanego cięcia tkanki. Im większa moc lasera, tym cięcie staje się coraz szybsze, głębsze i jego obszar martwicy wzrasta. Moc 6W przekłada się na cięcie głębokości od 0,2mm do 0,5mm.
Laser CO2 ma działanie hemostatyczne i sterylizujące. Zmniejszony zostaje także miejscowy odczyn zapalny. Podczas zabiegu następuje koagulacja naczyń krwionośnych, więc to urządzenie jest bardzo pomocne przy usuwaniu zmian chorobowych w miejscach bardzo ukrwionych, np. na języku. Po operacji takim laserem nie ma oczywiście żadnych szwów, ani potrzeby zakładania opatrunku. Wyniki po operacji tym laserem zawsze są bardzo dobre, a bliznowacenie i skurcz tkanek jest ograniczony. Laser CO2 daje świetne efekty w usuwaniu wczesnych zmian chorobowych takich jak: nadziąślaki, włókniaki, brodawczaki, przecinanie wędzidełek warg i języka, pogłębianie przedsionka, wycinanie przerośniętych dziąseł, usuwanie naczyniowych zmian chorobowych, przygotowanie jamy ustnej do protezowania itp. W zmianach okołowierzchołkowych laser CO2 powoduje odparowanie patologicznie zmienionych tkanek, dzięki temu ułatwia przeprowadzenie zabiegu. Operowana powierzchnia jest pokryta zwęgloną warstwą, co stanowi dla niej naturalny opatrunek. W twardej tkance wierzchołka, poddanej laserowi, topią się boczne kanaliki korzenia zęba i zostają zniszczone zawarte w niej drobnoustroje.
Działanie hemostatyczne lasera CO2 ma znaczenie w zabiegach:
- rozległych, związanych z dużą utratą krwi
- w obficie unaczynionych tkankach
- u pacjentów z zaburzeniami układu krzepnięcia
- usuwania zmian naczyniowych
- w chirurgii onkologicznej dla zmniejszenia niebezpieczeństwa rozsiewu komórek nowotworowych poprzez naczynia krwionośne
Koagulacyjne działanie lasera ma znaczenie podczas zabiegów o silnie zainfekowanej tkance, ponieważ światło lasera działa sterylizująco.
Zalety zabiegu z użyciem laseru CO2:
- zabieg jest bezkrwawy i bezbolesny (w związku z tym nie ma potrzeby tamponowania i szycia rany)
- szybkość wykonania
- cięcie tkanek nie wymaga kontaktu z powierzchnią operowaną wskutek czego jest dobra widoczność pola operacyjnego
- zabieg nie pozostawia ściągających blizn, które powstają po zabiegach chirurgii tradycyjnej
- brak powikłań
- wysoka tolerancja zabiegów laserowych przez pacjentów
- metoda nie jest obciążająca, dlatego może być stosowana bezpiecznie u ludzi w podeszłym wieku
Wykorzystanie laserów w protetyce stomatologicznej przynosi same korzyści, więc trudno się dziwić, że metoda laserowa staje się coraz popularniejsza zarówno wśród lekarzy, jak i pacjentów. Wizyta u dentysty, dzięki zastosowaniu tych nowoczesnych urządzeń, staje się bezbolesna i zdecydowanie mniej stresująca.